Wprowadzenie - ks. Zbigniew Zarembski
KS. JACEK SZYMAŃSKI - Problematyka teologicznomoralna na łamach "Ateneum Kapłańskiego" w latach 1909-1939
KS. KRZYSZTOF KRZEMIŃSKI - W służbie Prawdzie, Objawieniu i Kościołowi - teologia dogmatyczna w posoborowym "Ateneum Kapłańskim"
KS. ZBIGNIEW ZAREMBSKI - Problematyka pastoralna na łamach "Ateneum Kapłańskiego" w okresie posoborowym. Wybrane zagadnienia
STUDIA I REFLEKSJE
DARIUSZ ADAMCZYK - Cytaty z Księgi Jeremiasza w ewangeliach synoptycznych
CZESŁAW PARZYSZEK SAC - Rola władzy we wspólnocie życia konsekrowanego. Wskazania instrukcji Posługa władzy i posłuszeństw
KS. TOMASZ JAKUBIAK - Istotne elementy konstytutywne formalnego aktu wystąpienia
z Kościoła oraz czynności związane z jego przyjęciem
KS. KRZYSZTOF BIELAWNY - Kongregacje mariańskie w Polsce w latach 1571-1914
KS. WIESŁAW KRAIŃSKI - Prawo do obrony w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa
SPRAWY KOŚCIELNE I DUSZPASTERSKIE
Człowieka nie można do końca zrozumieć bez Chrystusa (materiały liturgiczne)
SPRAWOZDANIA I INFORMACJE
KS. HENRYK SŁAWIŃSKI - Sprawozdanie z konferencji naukowej "Czy Chrystus używałby powerpointa? O słowie i obrazie w misterium przepowiadania" (Krzeszowice, 28-29 listopada 2008 r.)
PRZEGLĄD BIBLIOGRAFICZNY
Ignacy D e c, Z Maryją w służbie dźwigania się człowieka i narodów, Świdnica 2009 - ks. Zdzisław Pawlak
Eugen B i s e r, Jesus. Sein Lebensweg in neuem Licht, Regensburg 2008 - ks. Jerzy Machnacz
Stanisław Ty m o s z, Ewolucja kościelnego prawa polskiego w świetle kodyfikacji do XIX wieku, Lublin 2008 - ks. Janusz Borucki
Urszula N o w i c k a, Szafarz sakramentu małżeństwa. Studium historyczno-prawne, Wrocław 2007 - ks. Wiesław Kraińsk
Stanisław K o w a l c z y k, Ciało człowieka w refleksji filozoficznej, Lublin 2009 - ks. Zdzisław Pawlak
Leon S i w e c k i, Ecclesia universalis - Ecclesia localis. Teologiczne relacje w posoborowej eklezjologii włoskiej, Sandomierz 2008 - ks. Józef Krasiński
Krzysztof K a u c h a, Wiarygodność Kościoła w kontekście wyzwań współczesności europejskiej w świetle nauczania Jana Pawła II, Lublin 2008 - ks. Marian Rusecki
Ignacy D e c, Siejba słowa. Biskupi start i rektorski finisz. Homilie i rozważania z pierwszych miesięcy posługi biskupiej, t. 11, Wrocław 2006 - ks. Stanisław Kowalczyk
Michał Wo j c i e c h o w s k i, Biblia o państwie, Kraków 2008 - ks. Dariusz Kotecki
STRESZCZENIA ARTYKUŁÓW
KS. JACEK SZYMAŃSKI - Problematyka teologicznomoralna na łamach "Ateneum Kapłańskiego" w latach 1909-1939
Autor studium przedstawia zagadnienia teologiczno-moralne na łamach "Ateneum Kapłańskiego" od chwili jego założenia do czasu wybuchu II wojny światowej. W tym czasie teologia moralna traktowana była łącznie z teologią ascetyczną. Artykuł należy uznać za cenne źródło informacji odzwierciedlających stan teologii omawianego okresu. Jednak, jak stwierdza ks. Szymański, oprócz zagadnień ściśle skierowanych do wąskiego kręgu odpowiednio przygotowanych odbiorców, wiele zagadnień ma charakter uniwersalny. Jest to widoczne zwłaszcza wtedy, gdy autorzy zabierają głos w sprawach rodziny czy wychowania.
powrót
KS. KRZYSZTOF KRZEMIŃSKI - W służbie Prawdzie, Objawieniu i Kościołowi - teologia dogmatyczna w posoborowym "Ateneum Kapłańskim"
Autor publikacji jest pracownikiem naukowym na Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu. Prezentowany artykuł jest próbą całościowego spojrzenia na dorobek naukowy z zakresu teologii dogmatycznej zamieszczony w okresie posoborowym w Ateneum Kapłańskim. Autor artykułu wpierw dokonuje krótkiej charakterystyki bogactwa osobowego i przedmiotowego znajdującego się w zamieszczonych publikacjach. Następnie podjął się próby scharakteryzowania głównych nurtów publikacji dogmatycznych Ateneum. Zaraz na początku stwierdza więc, że w czasopiśmie można spotkać się z publikacjami dogmatyków-mistrzów, o renomowanej pozycji naukowej i ogromnym autorytecie, jak również z publikacjami bardzo młodych, wprawiających się w warsztat nauki o Bogu doktorantów.
powrót
KS. ZBIGNIEW ZAREMBSKI - Problematyka pastoralna na łamach "Ateneum Kapłańskiego" w okresie posoborowym. Wybrane zagadnienia
Autor artykułu jest pracownikiem naukowym na Wydziale Teologicznym UMK w Toruniu, prodziekanem ds. nauki i współredaktorem Ateneum Kapłańskim. Artykuł ks. Zarembskiego dotyczy problematyki pastoralnej od Soboru Watykańskiego II do chwili obecnej, prezentowanej na łamach Ateneum Kapłańskiego. Zawarta w nim tematyka omawia kluczowe kwestie takie jak: pojęcie teologii pastoralnej zwanej inaczej praktyczną, eklezjologii pastoralnej, zbawczej posługi Kościoła, czyli duszpasterstwa oraz zagadnień szczegółowych.
Działalność zbawcza Kościoła stanowi kontynuację misji Jezusa Chrystusa przekazanej Kościołowi w nakazie misyjnym spełnianym przez wszystkie czasy w mocy Ducha Świętego. Przedmiotem tej działalności jest Boże dzieło zbawienia każdego człowieka w Jezusie Chrystusie. Życie i działalność Kościoła stanowi przedmiot materialny refleksji naukowej teologii pastoralnej. Ateneum Kapłańskie starało się zawsze dostrzegać aktualnie pojawiające się problemy związane z życiem Kościoła i jego członków. W związku z tym podejmowano problematykę obrony życia, bezrobocia, ubóstwa, wiele uwagi poświęcono działalności charytatywnej Kościoła i roli psychologii w duszpasterstwie, a także socjologii religii i kairologii. Oczywiście permanentnie obecny był na łamach Ateneum temat katechezy szkolnej i parafialnej, rekolekcji, przepowiadania i celebracji poszczególnych sakramentów.
powrót
STUDIA I REFLEKSJE
DARIUSZ ADAMCZYK - Cytaty z Księgi Jeremiasza w ewangeliach synoptycznych
Autor w swojej publikacji zajął się omówieniem cytatów z Księgi Jeremiasza zamieszczonych w Ewangeliach synoptycznych. Wyjaśnia, że wszyscy trzej synoptycy odwołują się do tekstu dotyczącego świątyni z Jr 7, 11. Jezus wskazuje na rolę świątyni w dziele zbliżania wszystkich ludzi do Boga. Mateusz cytuje również tekst dotyczący smutku i żalu z Jr 31, 15. Marek zaś odwołuje się do słów o zatwardziałości serc z Jr 5, 21. Ukazuje brak zrozumienia wśród ludzi dla Jezusa jako Mesjasza. Wszystkie cytaty z Jeremiasza w kontekście ewangelicznym nabierają nowego znaczenia. Synoptycy przywołują je w odniesieniu do osoby Jezusa Chrystusa. To On jest zapowiadanym Mesjaszem i na Nim spełniają się starotestamentalne proroctwa.
powrót
CZESŁAW PARZYSZEK SAC - Rola władzy we wspólnocie życia konsekrowanego. Wskazania instrukcji Posługa władzy i posłuszeństwo
Kongregacja ds. Instytutów Życia Konsekrowanego i Stowarzyszeń Życia Apostolskiego opublikowała 11 maja 2008 r. instrukcję "Posługa władzy i posłuszeństwo". Autorzy instrukcji wskazali na kontekst ukazania się jej w XXI wieku, akcentując zwłaszcza przemiany, jakie w ostatnich latach dokonały się w instytutach i wspólnotach. W oparciu o powyższą instrukcję, ks. Parzyszek, przedstawia rolę władzy we wspólnocie życia konsekrowanego w znaczeniu ewangelicznym, gdzie jest służbą; we wzrastaniu braterskim i w wypełnianiu misji instytutu.
powrót
KS. TOMASZ JAKUBIAK - Istotne elementy konstytutywne formalnego aktu wystąpienia z Kościoła oraz czynności związane z jego przyjęciem
27 września 2008 r. Konferencja Episkopatu Polski wydała dokument pt. "Zasady postępowania w sprawie formalnego aktu wystąpienia z Kościoła". W dokumencie tym poruszonych zostało wiele aspektów teologicznych i pastoralnych. Na wstępie autor przedstawia różnicę między formalnym aktem wystąpienia z Kościoła a przestępstwem apostazji, herezji czy schizmy. Każdy formalny akt wystąpienia z Kościoła jest przestępstwem apostazji, herezji bądź schizmy, lecz nie każda apostazja, herezja i schizma jest formalnym aktem wystąpienia z Kościoła. Ks. Tomasz Jakubiak koncentruje swą uwagę na wybranych aspektach prawnych formalnego aktu wystąpienia z Kościoła, a w szczególności na warunkach, które należy spełnić, aby ów akt mógł zostać uznany za ważny.
powrót
KS. KRZYSZTOF BIELAWNY - Kongregacje mariańskie w Polsce w latach 1571-1914
Ks. Krzysztof Bielawy przybliża historie powstania kongregacji mariańskich w Polsce w latach 1571-1914. Artykuł został podzielony na trzy części. Autor najpierw wspomina, że pierwsze sodalicje mariańskie powstały w naszym kraju wraz z przybyciem zakonu jezuitów. Od roku 1600 istniały one w kilku miastach Polski: Braniewie, Płocku, Kaliszu, Lublinie i Jarosławiu. Kongregacje mariańskie rozwijały się w kolegiach jezuickich wśród młodzieży, ale również do kongregacji mariańskich zapisywali się królowie, hetmani, szlachta, mieszczanie, rzemieślnicy, duchowieństwo i młodzież. Ten bujny rozkwit sodalicji mariańskich na ziemiach polskich zahamowany został poprzez kasatę zakonu jezuitów w 1773 r. Wraz z kasatą zakonu prawie zupełnie zanikły kongregacje. Przetrwało ich niewiele, a opiekę nad nimi sprawowali księża diecezjalni albo eksjezuici. Drugi okres to lata 1773-1814, czas, w którym zakon jezuitów był skasowany, a kongregacje mariańskie w Polsce, a także w Europie zanikały. Polska utraciła swą suwerenność, dostając się pod panowanie trzech zaborców, Prusy, Rosję i Austrię. Trzeci okres to lata 1814-1914. W roku 1814 zakon jezuitów restytuowano. W pierwszych latach XIX w. podejmowano próby wskrzeszania sodalicji mariańskich na ziemiach polskich, ale zarządzenia zaborców przyczyniały się do ich dość szybkiego upadku. Dopiero lata dziewięćdziesiąte XIX w. były czasem bujnego powstawania kongregacji mariańskich, przede wszystkim w zaborze austriackim. Znacznie mniej powstało sodalicji mariańskich w zaborze pruskim i rosyjskim.
powrót
KS. WIESŁAW KRAIŃSKI - Prawo do obrony w procesie o stwierdzenie nieważności małżeństwa
Prawo kanoniczne gwarantuje małżonkom nienaruszalne prawo do obrony w sprawach związanych z orzekaniem nieważności małżeństwa. Prawo do obrony wynika nie tylko z prawa naturalnego, ale ma również odniesienie do prawa procesowego. To ostatnie wyróżnia dwie dystynkcje: prawo do obrony oraz wykonywanie prawa do obrony. Autor stwierdza, że strony procesowe mają zagwarantowane prawo do obrony we wszystkich fazach procesu: fazie dowodowej, dyskusyjnej i w fazie zaskarżającej wyrok.
powrót
