Zeszyt 1(587) Tom 148

styczeń-luty 2007 r.

Do strony głównej

WPROWADZENIE

Kościelne prawo małżeńskie jest jedną z bardziej interesujących i ważnych sekcji w prawie kanonicznym. Wypływa to z faktu, że ta dziedzina życia dotyczy większości wiernych, zarówno kobiet, jak i mężczyzn, którzy decydują się na wybór małżeństwa i przyjęcia jego zobowiązań. Z uwagi na rolę, jaką w życiu wspólnoty kościelnej odgrywa sakrament małżeństwa i powstająca na jego fundamencie rodzina, prawodawca kościelny poświęca mu stosunkowo dużo miejsca (kan. 1055-1165 KPK). Wynika to z faktu, iż ustawodawca kościelny pragnie stać na straży godności i świętości małżeństwa, chroniąc tę doniosłą w życiu wspólnoty kościelnej instytucję przed wszelkimi próbami sprowadzenia jej do wymiaru zwykłej międzyludzkiej umowy. Co więcej, Kościół wskazuje, że tylko małżeństwo nierozerwalne może w pełni osiągnąć swoje cele i stać się podstawą trwałej rodziny, realizującej swoje zadania zgodnie z zamysłem Bożym.

Kanoniczne prawo małżeńskie nawiązując do prawa naturalnego i nauki objawionej usiłuje zachować instytucję małżeństwa we właściwym kształcie, odpowiadającym pierwotnemu zamysłowi Stwórcy oraz woli Chrystusa, który naturalną umowę małżeńską podniósł do godności sakramentu, uroczyście przy tym proklamując jej nierozerwalność. Troska ta pozostaje niewątpliwie wyrazem głębokiej świadomości Kościoła, iż nierozerwalny związek mężczyzny i kobiety, jako dojrzała forma egzystencji chrześcijańskiej, jest dla chrześcijan wydarzeniem zbawczym. Świadomość ta przekłada się na normy prawne regulujące tę ważną dziedzinę życia wiernych i Kościoła, wymogów stawianych nupturientom pragnącym zawrzeć małżeństwo kościelne i poczynań prawno-duszpasterskich duszpasterzy.

W nawiązaniu do nauki Soboru Watykańskiego II na temat małżeństwa, obowiązujący Kodeks Prawa Kanonicznego określa ten związek jako "przymierze", przez które mężczyzna i kobieta tworzą ze sobą wspólnotę całego życia, skierowaną z natury swojej ku dobru małżonków oraz ku zrodzeniu i wychowaniu potomstwa, i które - pomiędzy ochrzczonymi - zostało podniesione przez Chrystusa do godności sakramentu. Definicja ta ukazuje całe bogactwo owego przymierza dwojga ludzi, którego źródłem jest miłość małżeńska, wiążąca ze sobą czynniki boskie i ludzkie, prowadząca małżonków do dobrowolnego oddawania się sobie w miłości. Określając normy prawne w stosunku do małżeństwa prawodawca kościelny ma na uwadze dobro tej instytucji, dobro wspólnoty małżeńskiej, jak i samych nupturientów. Dlatego ustawodawca kościelny poprzez normy prawne reguluje wiele płaszczyzn i zagadnień odnoszących się do małżeństwa, a podejmujących kwestie pasterskiej troski, przygotowania i czynności poprzedzających zawarcie małżeństwa (kan. 1063-1072), przeszkód do zawarcia małżeństwa (kan. 1073-1094), zgody małżeńskiej jako czynnika konstytutywnego zawarcie małżeństwa (kan. 1095-1107), formy zawarcia małżeństwa (kan. 1108-1123), małżeństw mieszanych (kan. 1124-1129), tajnych (kan. 1130-1133), skutków małżeństwa (kan. 1134-1140), rozłączenia małżonków (kan. 1141-1150) i uważnienia małżeństwa (kan. 1156-1165). Określa także przepisy odnośnie kanonicznego procesu o orzeczenie nieważności małżeństwa (kan. 1671-1691), separację małżonków (kan. 1692-1696), procesu do dyspensy od małżeństwa zawartego a niedopełnionego (kan. 1697-1706) i procesu dotyczącego domniemanej śmierci współmałżonka (kan. 1707).

Obecny zeszyt "Ateneum Kapłańskiego" poświęcony prawu kanonicznemu pragnie przybliżyć najważniejsze zagadnienia związane z małżeństwem kanonicznym. Tematykę tę podejmuje w przeświadczeniu, iż jest to ważna i aktualna problematyka dla wiernych i duszpasterzy. Tym bardziej godna podjęcia, gdyż dziedzina kanonicznego prawa małżeńskiego jest ciągle badana naukowo, poszerzana i podlega rozwojowi. Stąd poszczególne artykuły będą w jakimś stopniu "nowym" i "aktualnym" spojrzeniem na najważniejsze zagadnienia odnoszące się do prawa małżeńskiego, a w szczególności na przygotowanie do zawarcia małżeństwa, kanoniczne przeszkody małżeńskie, niezdolność konsensualną do zawarcia małżeństwa, sprawę zawierania małżeństw mieszanych, formę zawarcia małżeństwa i kanoniczny proces o nieważność małżeństwa, który ostatnio (8 II 2005 r.) dokładniej wyjaśniła i sprecyzowała Papieska Rada do spraw Interpretacji Tekstów Prawnych we współpracy z innymi dykasteriami Kurii Rzymskiej w instrukcji Dignitas connubii . W ten sposób poruszone zagadnienia przybliżą, szczególnie duszpasterzom, wiele istotnych kwestii dotyczących kościelnego prawa małżeńskiego.

ks. Janusz Gręźlikowski

 

 

 

 

Strona główna | Zeszyt bieżący | Pomoce homiletyczne | Informacje dla autorów
Zeszyty archiwalne | Redakcja | Kontakt

 

"Ateneum Kapłańskie" 1999-2006