Kościół w Polsce w okresie posoborowym zaangażowany był bardzo mocno w obronę podstawowej komórki społecznej i eklezjalnej jaką stanowi rodzina. Troska o małżeństwo i rodzinę wynikała z jego posłannictwa i była odpowiedzią na liczne trudności i zagrożenia na jakie zostało narażone to podstawowe środowisko ludzkiego życia w okresie powojennym aż do czasów obecnych. W niniejszym artykule autor na podstawie zgromadzonych źródeł dokonuje syntetycznej prezentacji działań podejmowanych przez Kościół w Polsce na rzecz małżeństwa i rodziny. Artykuł składa się z trzech części. W pierwszej czytelnik zapoznaje się z inicjatywami Kościoła w Polsce podejmowanymi na rzecz małżeństwa i rodziny. Wśród nich na uwagę zasługują memoriały, listy pasterskie, programy duszpasterskie a także powołane do istnienia ośrodki naukowe. Część druga omawia troskę o rozwój duszpasterstwa rodzin i formację pracowników dla duszpasterstwa rodzin. W części trzeciej zaprezentowano główne obszary pasterskiej troski, wśród których autor wymienia: przygotowanie do życia w rodzinie, troskę o zachowanie sakramentalnego charakteru małżeństwa, obronę życia ludzkiego, wsparcie rodzin w sytuacjach szczególnych i aktywizację apostolską.

Zjawisko niewiary nie ma w Polsce charakteru masowego, jednak wyniki badań oraz potoczne obserwacje ukazują zmiany w religijności zwłaszcza młodzieży. Jednak wzrost migracji oraz dynamiczny rozwój środków społecznego komunikowania pozwala przypuszczać, że postawa niewiary i obojętności religijnej będzie się w Polsce rozszerzać. Stanowi to wyzwanie dla duszpasterstwa, które w swojej działalności powinno uwzględnić także ludzi niewierzących oraz obojętnych. Artykuł, podejmując zagadnienie niewierzących i obojętnych religijnie jako wyzwania dla Kościoła w Polsce, ukazuje najpierw krótką charakterystykę niewiary i obojętności religijnej, a następnie omawia niektóre elementy strategii Kościoła w tej dziedzinie, a mianowicie: jasny przekaz doktryny religijnej, świadectwo chrześcijan oraz postawę dialogu.

W artykule zostały omówione współczesne wyzwania dla duszpasterstwa parafialnego i sposoby wychodzenia im naprzeciw. Największymi wyzwaniami w zakresie funkcji nauczycielskiej są niski poziom wiedzy religijnej parafian oraz selektywizm w akceptacji prawd wiary i zasad moralności chrześcijańskiej. W zakresie funkcji kapłańskiej do najpoważniejszych wyzwań należy zaliczyć zmniejszający się odsetek uczestniczących w liturgii, zwłaszcza we Mszy św., katolików modlących się oraz obchodzących w duchu religijnym święta rodzinne i kościelne. Wyzwaniami w zakresie funkcji pasterskiej są: spadek autorytetu duchownych oraz relatywnie niewielkie zaangażowanie parafian w radach duszpasterskich i zrzeszeniach religijnych. Wszystkie te wyzwania wymagają nowych sposobów duszpasterzowania, podejmowanych dzięki zastosowaniu analizy obecnej sytuacji społeczno-religijnej, oraz wzmożonej gorliwości duchownych i zaangażowanych świeckich parafian.

Św. Jan Paweł II w swoim liście na zakończeniu wielkiego Jubileuszu 2000 wzywał cały Kościół aby stawał się domem i szkołą komunii (NMI 43). Podkreślał, że w tym procesie ważną rolę mają do odegrania Parafialne Rady Duszpasterskie, mające pomagać w tworzeniu Kościoła jako communio, pobudzając pasterzy i wiernych do uważnego słuchania siebie nawzajem (NMI 45). Z kolei przemawiając do przedstawicieli laikatu w czasie liturgii słowa w Olsztynie 6 czerwca 1991 roku, zwrócił uwagę na to, że należeć do Kościoła to znaczy tworzyć communio czyli wspólnotę osób wierzących w Chrystusa, które wzajemnie się obdarowuj. Autor stawia pytanie, czy i na ile wezwanie świętego papieża do przekształcania Kościoła w communio z wykorzystaniem rad jest realizowane w Polsce. Ukazuje najpierw istotę Kościoła jako communio oraz przytacza istotę i zasady funkcjonowania rad w świetle wskazań Magisterium. Następnie odwołując się do różnorakich badań, ukazuje jaka jest świadomość istoty Kościoła wśród katolików w Polsce, czy czują się oni za niego współodpowiedzialni i jak działają w naszym kraju rady duszpasterskie. Na końcu proponuje kierunkowe działania na przyszłość.

Historia Kościoła rzymskokatolickiego w Czechach należy do najstarszych w tej części Europy. Największy rozkwit przeżywał w XIV wieku. Ciosem zadanym całej strukturze Kościoła był okres wojen husyckich i reformacji, a następnie panowanie Habsburgów, którzy zlikwidowali właściwie niezależność Królestwa Czech i wszelkimi sposobami niszczyli przejawy kultury czeskiej, a z nią związaną ściśle kulturę katolicką. Sam proces sekularyzacji Czech rozpoczął się jednak w XIX wieku, a to w związku z zakazem przetłumaczenia na język czeski encykliki społecznej papieża Leona XIII Rerum novarum ( 15 V 1891) i odmową władz austriackich zakładania chrześcijańskich związków zawodowych.

Rozbudzony w XIX wieku nacjonalizm czeski starał się usunąć wszelkie przejawy religijne z życia publicznego. Sytuacja Kościoła była szczególnie trudna po utworzeniu w 1918 roku Republiki Czechosłowackiej, gdyż katolicyzm zanegowano, jako sprzeczny z czeskim interesem narodowym. Sytuacja uległa pewnej zmianie dopiero za prezydentury Edwarda Benesa, który w katolicyzmie zaczął widzieć element jednoczący Czechosłowację; był przeciwny konfrontacji między Kościołem katolickim a państwem. Po zakończeniu II wojny światowej i uchwaleniu nowej konstytucji (1948) rozpoczęła się bezwzględna walka z Kościołem. Został on pozbawiony praw, a wierzący stawali się obywatelami drugiej kategorii. Ateizacja następowała przy agresywnym współudziale środków przekazu. Okres praskiej wiosny w 1968 roku był pauzą w prześladowaniu Kościoła; nie oznaczał jednak wolności religijnej, ale zapoczątkowanie okresu względnej liberalizacji. Z początkiem 1970 roku nowe władze komunistyczne z Gustawem Husakiem na czele powróciły do metod z lat 50. XX wieku. Zmiana sytuacji Kościoła nastąpiła po aksamitnej rewolucji (1989), kiedy ogłoszono wolność religijną, a rząd nawiązał stosunki dyplomatyczne ze Stolicą Apostolską. Mimo poprawy położenia Kościoła Republika Czeska jest obecnie państwem najbardziej zsekularyzowanym w Europie i najbardziej zniszczonym przez komunizm. Większość Czechów jest wewnętrznie „rozdarta” między tradycyjną wiarą (katolicką), a niewiarą (ateizmem), stąd należałoby sądzić, że stanowią raczej społeczeństwo agnostyków, niż ateistów, tym bardziej, iż nie negują wprost Boga, ale też nie uważają się w pełnym tego słowa znaczeniu za katolików. Wydaje się również, że czeski sekularyzm nie jest antyklerykalizmem we właściwym tego słowa znaczeniu, ale tylko indyferentyzmem religijnym. Niemniej jednak sami Czesi chlubią się tym, że są narodem zateizowanym.

Łaska Boża jest nieustannie obecna w życiu człowieka. Czym jednak ona jest? Jej teologiczną definicję podaje Katechizm, jednak jak należy ją rozumieć w życiu człowieka? W niniejszej pracy autor skupia się na pojęciu łaski w rozumieniu Karla Rahnera (5.03.1904 - 30.03.1984), niemieckiego jezuity, uczestnika Soboru Watykańskiego II.

W pierwszej części ukazany został rozwój nauki o łasce, poczynając od Objawienia, aż po czasy współczesne.

Na tym tle została zaprezentowana nauka o łasce K. Rahnera, którą rozumie jako „samoudzielanie się Boga”. Oznacza to, że w łasce nie otrzymujemy „czegoś dobrego”, jakiejś konkretnej rzeczy, ale że sam Bóg daje się człowiekowi i objawia się w jego konkretnych czynach i sytuacjach życia. Szczytem „samoudzielania się Boga” jest wcielenie Jezusa Chrystusa.

Niemiecki teolog określa również tzw. „miejsca” przyjęcia łaski, którymi są: wiara, Kościół i sakramenty.

Nie mogło zabraknąć również odniesień do ekumenizmu. Na przykładzie Williama MacDonalda przedstawione zostało także rozumienie łaski w Kościołach protestanckich.

Artykuł jest próbą przedstawienia zagadnień dotyczących wolontariatu chrześcijańskiego zarówno w aspekcie teoretycznym jak i badawczym. Tekst składa się z trzech części. Pierwsza część jest analizą badań dotyczących znaczenia wolontariatu w życiu młodzieży. W kolejnej odnaleźć można szczegółowe informacje na temat historii dobroczynności w Polsce. Zasadniczą część opracowania stanowi szczegółowa analiz i wyniki badań własnych.